به نقل از «ایران اکونومیست»

کارنامه نفتی کشور

تاریخ انتشار: ۲۸ آذر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۶۴۹۷۳۵

طبق آمارهای موسسات داخلی و خارجی، برجام تاثیر مثبتی بر صادرات نفت ایران و جذب سرمایه‌گذاری خارجی نداشت اما چرا با وجود این اتفاقات، در دوره اجرای برجام، نرخ ارز ثابت ماند؟

به گزارش ایران اکونومیست، تحریم یکی از مسائل اساسی اقتصاد ایران‌ است که نحوه مواجهه با آن محل اختلاف جریانات سیاسی مختلف در کشور بوده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در مواجهه با این پدیده بیرونی دو راهبرد متفاوت ارائه شده است که شامل «توافق با آمریکا برای رفع تحریم» و «بی‌اثر کردن تحریم‌ها» است.

دولت تدبیر و امید با اتخاذ راهبرد اول قصد داشت که سایه تحریم را از سر کشور بردارد و با «افزایش فروش نفت» و «جذب سرمایه‌گذاری خارجی»، اقتصاد ایران را سروسامان بدهد، خوب است ‌ثمره این راهبرد را در 8 سال 1392 تا 1400 طبق منابع آماری داخلی و خارجی مورد بررسی قرار دهیم.

*تاثیر «تقریبا هیچ» برجام بر صادرات نفت ایران

تصویر 1، نمودار صادرات نفت ایران طبق آمار اوپک است. همانطور که در تصویر مشاهده می‌شود بعد از اجرای برجام صادرات نفت ایران از یک به دو میلیون بشکه در روز افزایش یافت، اما بعد از خروج آمریکا از برجام، رقم صادرات به یک میلیون بشکه سابق برنگشت و به کمتر از 100 هزار بشکه در روز رسید.

تصویر 1

در ابتدا اینگونه به نظر می‌رسد که برجام اثر مثبتی بر فروش نفت ایران داشته است، اما اگر دقیق‌تر نگاه کنیم، مشخص می‌شود که برجام در طول دوره اجرا یک هزینه پنهان بر صادرات نفت ایران اعمال کرد که اثرش را بعد از خروج آمریکا گذاشت.

در دوره اجرای برجام، همه زیرساخت‌های دور زدن تحریم افشا، مستهلک و کنار گذاشته شد، به همین دلیل بعد از خروج آمریکا از برجام، صادرات نفت ایران به یک میلیون بشکه سابق برنگشت و به کمتر از 100 هزار بشکه در روز رسید و سپس باوجود شیوع کرونا، با ایجاد زیرساخت دور زدن تحریم‌ها، دوباره صادرات نفت ایران افزایش یافت.

در نتیجه مجموع هزینه و فایده برجام موجب شد که صادرات نفت ایران در طول دولت یازدهم و دوازدهم روی 1.1 میلیون بشکه در روز باقی بماند و تغییر محسوسی نسبت به قبل از برجام و شرایط فعلی نداشته باشد.

در تصویر 2 به خوبی نمایان است که چگونه هزینه و فایده برجام سربه‌سر شده است.

 

تصویر 2

* جذب سرمایه‌گذاری خارجی در دوره برجام، یک سوم دولت رئیسی

اما برای بررسی میزان موفقیت برجام در جذب سرمایه‌گذاری خارجی به گزارشات و اظهارات رئیس سازمان سرمایه‌گذاری و کمک‌های اقتصادی و فنی ایران مراجعه می‌کنیم.

علی فکری، رئیس سازمان سرمایه‌گذاری، در این باره توضیح می‌دهد: توتال در سال‌های بعد از برجام آمده بود تا با یک نمایش، اراده سیاسی اروپا برای حضور در ایران را القا کند؛ اما واقعیت این بود که اروپا هیچگاه نخواست موانع همکاری‌های راهبردی اقتصادی با  ایران را رفع کند.  بعد از برجام حدود ۱۰.۴ میلیارد دلار سرمایه خارجی در کشور جذب شد، در‌حالی‌که از این مقدار فقط مجوز ۱.۵ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی باطل نشد.

طبق گزارش این سازمان، در سال اول دولت سیزدهم برای ۸.۹ میلیارد دلار سرمایه خارجی مجوز صادر شد. از این مقدار تاکنون 5 میلیارد دلار مجوز معتبر باقی مانده و ۳.۹ میلیارد دلار از مجوزها در سال اول دولت سیزدهم باطل شده است.

به بیان دیگر جذب سرمایه‌گذاری خارجی در دولت سیزدهم و بدون برجام بیش از 3 برابر دوران اوج اجرای برجام بوده است که حاکی از ناتوانی برجام در جذب سرمایه‌گذاری خارجی است.

اما چرا برجام نتوانست کمکی به جذب سرمایه‌گذاری خارجی کند؟ زیرا این توافق تضمینی برای پوشش ریسک سرمایه‌گذاران خارجی نداشت و طبیعتا احیای برجام همین اندک سرمایه‌گذاری خارجی را نیز در پی نخواهد داشت، زیرا شرکت‌های خارجی رفتار سیاسی آمریکا و متعهد نبودن این کشور به توافق را یکبار به چشم دیده‌اند.

*روایتی از یک آرامش قبل از طوفان در اقتصاد ایران

حال سوال اساسی اینجاست که چرا با وجود ناکامی برجام در دو ماموریت ذکر شده، وضعیت معیشتی مردم در دو سال اجرای این توافقنامه بدتر نشد، مثلا نرخ دلار ثابت باقی ماند درحالی که بعد از خروج آمریکا از برجام و در حال حاضر قیمت دلار در حال افزایش است و سفره مردم در حال کوچکتر شدن؟

به طور کلی مشکلات اقتصادی کشور ریشه داخلی دارد که می‌توان صدها مورد آن را ذکر کرد. در دوره اجرای برجام، دولت روحانی با اعمال سیاست‌های پولی و مالی نادرست، به صورت دستوری مانع از افزایش قیمت ارز شد و همین عامل موجب شد فنر قیمت ارز فشرده و فشرده‌تر شود و با خروج آمریکا از برجام و ایجاد شوک، این فنر به ناگهان آزاد شده و قیمت دلار از 3 به 30 هزار تومان افزایش یابد.

در واقع افزایش جهشی قیمت ارز به دلیل خروج آمریکا از برجام نبود بلکه ریشه در تعمیق ایرادات ساختاری اقتصاد ایران در دولت روحانی داشت و این اقدام آمریکا، انرژی فعالسازی اولیه برای رها شدن فنر قیمت ارز را فراهم کرد که پیش‌تر به صورت دستوری و غیرواقعی ثابت نگه‌داشته شده بود.

مسعود براتی کارشناس اقتصاد بین‌الملل در این باره می‌گوید: تحریم بیشتر از این که خودش قدرت داشته باشد، روی گسل‌های اقتصادی کشور سوار می‌شود و هدف‌گیری گسل‌های داخلی را با دقت انجام می‌دهد. اگر گسل داخلی انرژی داشته باشد تخلیه می‌شود و فشار بسیار زیادی در نتیجه این اقدام به اقتصاد کشور وارد می‌شود و اگر این گسل پر انرژی نباشد، تخلیه‌ای نیز صورت نمی‌گیرد.

وی افزود: اجازه دهید با ذکر یک مثال این موضوع را توضیح دهم؛ در دی ماه ۹۶ شبکه صرافی‌های ایران در کشور امارات ضربه خورد که این موضوع ناشی از اعمال قانون کاتسا و تأسیس مرکز هدف‌گیری تأمین مالی تروریست در عربستان بود. البته افرادی که از داخل، اطلاعات شبکه صرافی ما را لو داده بودند، در وارد شدن ضربه به شبکه صرافی ایران نقش داشتند.

براتی گفت: در این بین هر چند ضربه وارده به شبکه صرافی ایران خیلی جدی نبود، اما این فشار ناشی از تحریم بر یک گسل پر انرژی بر اقتصاد ایران سوار شد. در زمان بروز این اتفاق، حجم نقدینگی سرسام‌آوری توسط نظام بانکی ما خلق شده بود و از ۵۰۰ هزار میلیارد تومان به ۱۸۰۰ هزار میلیارد تومان رسیده بود. در نتیجه با اعمال یک محرک تحریمی، یک انفجار بزرگ در اقتصاد ایران ناشی از گسل به وجود آمده از خلق نقدینگی رخ داد.

این کارشناس حوزه تحریم گفت: اما شما اتفاق دی ۹۶ را با خرداد ماه ۹۸ مقایسه کنید که در این دوره بانک مرکزی ایران پس از خروج آمریکا از برجام، تحریم تروریستی می‌شود. ضربه این تحریم نسبت به تحریم سال ۹۶ بزرگ‌تر بود، اما بر روی گسلی سوار شده بود که انرژی زیادی نداشت، در نتیجه انفجاری در اقتصاد کشور رخ نداد. این موضوع نشان می‌دهد که تحریم یک محرک است و بر روی گسل‌های اقتصادی کشور سوار می‌شود و به خودی خود انرژی ندارد.

* نمی‌توان مشکلات ساختاری اقتصاد ایران با برجام‌درمانی حل کرد

بنابراین گزارش در حال حاضر سیاست دولت سیزدهم بر اعمال قیمت دستوری و غیرواقعی برای ارز نیست و تصمیم گرفته است همزمان با انجام اصلاحات ساختاری مثل حذف ارز 4200 تومانی، مانع از افزایش تدریجی قیمت ارز نشود تا اقتصاد ایران حداقل پیش‌بینی‌پذیر باشد و قیمت ارز به صورت جهشی افزایش پیدا نکند.

در مجموع مشکلات اصلی اقتصاد ایران، ریشه داخلی دارد که بدون حل آنها، در مجموع تغییری در معیشت مردم ایجاد نمی‌شود و نمی‌توان مشکلات ساختاری اقتصاد ایران با برجام‌درمانی حل کرد.

پایان پیام/

منبع: خبرگزاری فارس

منبع: ایران اکونومیست

کلیدواژه: خروج آمریکا از برجام جذب سرمایه گذاری خارجی بعد از خروج آمریکا صادرات نفت ایران میلیارد دلار اقتصاد ایران دولت سیزدهم میلیون بشکه اجرای برجام بشکه در روز شبکه صرافی قیمت ارز

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iraneconomist.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران اکونومیست» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۶۴۹۷۳۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

جزئیات توافق‌های بانکی ایران و روسیه

 به گزارش اتاق خبر به نقل از اقتصاد نیوز :نگاه روندی این مزیت را دارد که تاثیر اقتصاد بر سایر موضوعات جامعه ایرانی و تاثیر گرفتن اقتصاد از آنها را بتوانیم در یک مجموعه تجزیه و تحلیل کنیم و همچنین پاسخ به چراهای وضعیت کنونی اقتصادی داشته باشیم. اکنونِ اقتصاد ما محصول تلاش ها و تصمیم گیری ها در دهه های گذشته است. امسال در این پروژه سال های 1394،1384،1374،1364،1354 از هر دهه انتخاب شده است.

در سال 1403، اقتصادنیوز در «نیم‌قرن با اقتصاد ایران» با استفاده از اخبار و گزارش‌های روزنامه‌های «اطلاعات» و «دنیای اقتصاد» هر روز روایتی اختصاصی از اقتصاد ایران و جهان تقدیم مخاطبان می‌شود.

  15 اردیبهشت 1354؛ ایران در طرح‌های کشاورزی ونزوئلا سرمایه‌گذاری می‌کند

شاهنشاه آریامهر و علیا حضرت شهبانو دیروز در راه سفرشان از پاریس به ونزوئلا ساعت 21 به وقت تهران جکسون ویل در ایالت فلوریدای آمریکا شدند و در فرودگاه این شهر اردشیر زاهدی، سفیر ایران در واشنگتن در داخل هواپیما از اعلیحضرتین استقبال کرد.

 

اعلیحضرتین دیشب را در جکسون ویل اقامت فرمودند و امروز به کاراکاس پایتخت ونزوئلا تشریف‌فرما خواهند شد.

شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو در مدت اقامت در ونزوئلا از تاسیسات نیشکر، آبشار آنژل که با 1050 متر ارتفاع مرتفع‌ترین آبشار جهان است، از مرکز صنایع – گویان – و چند بخش صنعتی دیگر دیدن می‌کنند.

   

روزنامه انگلیسی‌زبان کاراکاس به نام دیلی جورنال در مقاله اساسی دیروز خود درباره مسافرت اعلیحضرتین به ونزوئلا پیش‌بینی کرد اگرچه در برنامه رسمی اشاره‌ای به موضوع نفت نشده،‌ اما محافل مطلع کاراکاس معتقدند که نفت محور اصلی گفت‌و‌گوهای شاهنشاه و پرزیدنت پرز را تشکیل می‌دهد.

سال آینده مساله‌ای به نام پیاز و سیب‌زمینی نخواهیم داشت

 

 وزارت بازرگانی از تمام استانداران خواسته که میزان تولید محصولات کشاورزی و زمان بهره‌برداری را اعلام دارند تا نسبت به عقد قرارداد خرید با تولیدکنندگان اصلی اقدام شود. وزارت بازرگانی طرح خرید و حمل‌و‌نقل کالای تولیدی کشاورزی را از محل تولید به محل‌های مصرف به موقع اجرا می‌گذارد و با تشکیل اولین شرکت حمل‌و‌نقل میوه تولیدی منطقه جیرفت، راه تازه‌ای برای سروسامان دادن به خرید محصولات و تولیدات میوه گشوده است.

وزیر بازرگانی گفت: مطمئن باشید سال آینده مساله‌ای به نام پیاز و سیب‌زمینی نخواهیم داشت و از هم‌اکنون میزان تولید سال آینده معلوم شده و چنانچه کمبود داشته باشیم، اقدام به خرید خواهیم کرد.

15 اردیبهشت 1364؛ میزان سوددهی واحدهای تولیدی تحت پوشش صنایع ملی اعلام شد

مدیرعامل سازمان صنایع ملی گفت: در حال حاضر 500 شرکت و کارخانه صنعتی تحت پوشش صنایع ملی قرار دارند که بازوان قدرتمند اقتصاد کشور محسوب می‌شوند.

وی افزود: کارخانجات و واحدهای تولیدی کشور تا سال 61 زیان‌دهی داشتند؛ به‌طوری‌که مجموعه شرکت‌های تحت پوشش این سازمان در سال 58 حدود 41 میلیارد ریال، در سال 59 حدود پنجاه میلیارد ریال و در سال 60 حدود 24 میلیارد ریال زیان داده‌اند، ولی از سال 61 دوره سوددهی مجموعه کارخانجات شروع شد.

به نحوی که در این سال 14 میلیارد ریال و در سال 62، 32 میلیارد ریال سوددهی داشتند و امیدواریم سود ویژه سال 63 که هنوز مشخص نشده است، رقم بالاتری را نشان دهد.

  15 اردیبهشت 1384؛ ایران به استرالیا هواپیمای 4 نفره صادر می‌کند

معاون طرح و برنامه‌ریزی سازمان صنایع هوایی نیروهای مسلح از صادرات هواپیمای 4 نفره ایران به استرالیا خبر داد.

علی گلستانه با اشاره به توانمندی‌های ایران در زمینه ساخت هواپیماهای 4 نفره فجر 3 آن را نشانه تلاش متخصصان و مهندسان ایرانی در بخش صنایع هوایی عنوان کرد.

«شل» تمایلی به فروش «بازل» به ایران ندارد

یک مقام آگاه از روند مذاکرات فروش شرکت پتروشیمی بازل گفت: شرکت شل تمایلی به فروش بازل به ایران ندارد و در پی فروش آن به کنسرسیوم هندی شامل شرکت پتروشیمی هالدیا است.

 

این مقام آگاه به خبرگزاری داوجونز گفت: شرکت شل به دلایل سیاسی که احتمالا در معامله با ایران بروز خواهد کرد، کنسرسیوم هندی را به شرکت ملی پتروشیمی ایران ترجیح می‌دهد. این گزارش افزود: هرچند شرکت شل قراردادهای نفتی با ایران امضا کرده است، ولی امضای این قراردادها پنج سال پیش رخ داد و در آن زمان تنش بین ایران و آمریکا به اندازه کنونی بالا نبود.

بنابر این گزارش، 50 درصد شرکت پتروشیمی بازل که بیش از 7 میلیارد دلار ارزش‌گذاری شده است، متعلق به شرکت شل است و مابقی سهام آن نیز در اختیار شرکت آلمانی باسف می‌باشد.

15 اردیبهشت 1394؛ جزئیات توافق‌های بانکی ایران و روسیه  

نشست بررسی راهکارهای توسعه روابط اقتصادی و تجاری ایران با فدراسیون روسیه در حالی در اتاق ایران برگزار شد که «جایگزینی روبل و ریال در تبادلات تجاری ایران و روسیه»، «افتتاح حساب مشترک و پایاپای بین ایران و روسیه»، «انجام مبادلات از طریق میر بیزنیس بانک»، «تعیین یک بانک روسی برای مبادلات ریالی در این کشور» و «تلاش برای برقراری تعرفه ترجیحی بین این کشور» مهم‌ترین اقدامات صورت‌گرفته تاکنون در جهت تسهیل در تجارت با روس‌ها بوده است.

در این نشست رئیس اتاق مشترک ایران و روسیه به برگزاری جلسات متعدد طی یک سال گذشته در جهت توسعه همکاری‌های تجاری با روسیه اشاره کرد و گفت: به علت تحریم‌های اروپا علیه روسیه، دولتمردان این کشور همواره علاقه خود را برای تامین نیازهای این کشور از ایران ابراز کرده‌اند، ولی بخش‌های خصوصی ما از فرصت به‌وجود آمده بهره کافی را نبرده و تنها 10 درصد از حجم صادرات کل کشور مربوط به روسیه بوده است.

در این نشست قائم‌مقام وزیر صنعت، معدن و تجارت از مصوبه ستاد ویژه تدابیر اقتصادی برای جایگزینی روبل و ریال در تبادلات تجاری ایران و روسیه خبر داد و اعلام کرد: این مصوبه به بانک مرکزی ابلاغ شده است.